काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसभित्र जेन–जी विद्रोहपछि पुस्तान्तरणको बहस निकै चर्किएको छ । प्रारम्भमा आफूलाई लचिलो नेतृत्वका रूपमा प्रस्तुत गरेका कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा अहिले भने समय बित्दै जाँदा शक्ति हस्तान्तरणप्रति अनिच्छुक देखिन थालेका छन् । विद्रोहको चरम अवस्थामा प्रदर्शनकारीबाट शारीरिक आक्रमणसम्म भोगेका देउवाले तत्कालीन तनाव शान्त पार्न पूर्णबहादुर खड्कालाई कार्यवाहक सभापतिको जिम्मेवारी दिएका थिए ।
यसलाई देउवाले गरेको नेतृत्व हस्तान्तरणको रुपमा सबैले बुझेका थिए । तर, समयक्रममा विद्रोही युवा पुस्ताहरू भिन्न–भिन्न समूहमा विभाजित हुँदै कमजोर बन्दै गएपछि देउवा फेरि आफ्नो पकड पुनः स्थिर राख्ने रणनीतिमा अघि बढेका छन् । कार्यवाहक सभापति खड्कालाई जिम्मेवारी दिइए पनि पार्टीको विधानअनुसार वास्तविक सभापति देउवा नै रहको हुनाले यसै अवसरलाई छोप्दै आगामी महाधिवेशनमा टिकट बाँड्ने अधिकार देउवाले आफैंमा सीमित गर्न चाहेको प्रमाणित भएको छ ।
यही प्रावधान र पार्टीभित्रको शक्ति समीकरणलाई आधार मानेर देउवा अहिले पनि सभापतिकै भूमिकामा सक्रिय हुन थालेका छन् । कांग्रेसभित्र आगामी निर्वाचनअघि नै महाधिवेशन गर्नुपर्ने माग उठाइरहेको संस्थापनइतर समूहलाई मत्थर पार्दै देउवाले चुनाव आफ्नै नेतृत्वमा लान सकिने वातावरण बनाउन उच्च सक्रियता देखाएका छन् ।
उनले महाधिवेशन चाहने पक्षलाई महाधिवेशनको प्रक्रिया मात्र सुरु गरिने, तर निर्वाचनभन्दा अगाडि सम्पन्न नगर्नुपर्ने आफ्नो सर्त राखेर मनाउने प्रयास गरिरहेका छन् । यसरी प्रक्रिया सुरु मात्र गरिने तर वास्तविक महाधिवेशन नहुने अवस्थाले देउवालाई सभापतिकै शक्तिमा चुनावमा जाने बाटो खुला बनाइदिनेछ ।
पार्टी विधानअनुसार देउवाको कार्यकाल सकिइसकेको छ । उनी दुई कार्यकाल सभापति भइसकेका भएकाले फेरि सभापति पदको निर्वाचनमा प्रतिस्पर्धा गर्न पाउँदैनन् । विशेष अधिकार प्रयोग गरेर केही समय कार्यकाल लम्ब्याउनेबाहेक उनीसँग सभापतिको कुर्सीमा बसिरहने अन्य विकल्प छैन । यद्यपि, देउवाको वर्तमान राजनीतिक रणनीति भने आफू पुनः सभापति बन्न नसक्ने परिस्थितिमा पनि पार्टीमा आफ्नो प्रभाव कायम राख्ने दिशामा केन्द्रित छ । यसको लागि उनले आगामी निर्वाचन आफ्नै नेतृत्वमा लैजाने र नयाँ सभापति आफूपक्षीय नेताबाट बनेमा पार्टी यथावत आफ्नो नियन्त्रणमा राख्ने रणनीतिमा रहेको देउवा इतरपक्षको बुझाई छ ।
टिकट वितरणको अधिकार पनि आफ्नै हातमा राख्ने देउवाको योजनाले देउवाको प्रभाव संसददेखि पार्टी संरचना दुवैमा बलियो रहन सक्छ ।
यता पार्टीका महामन्त्री गगन थापा, विश्वप्रकाश शर्मा, तथा अघिल्लो महाधिवेशनमा देउवासँग सभापतिको प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका शेखर कोइरालाजस्ता नेताहरू भने नियमित महाधिवेशन पुसभित्रै सम्पन्न गर्नुपर्ने वा सकिएन भने विशेष महाधिवेशन गर्नुपर्ने कुरामा दृढ रहेका छन् । उनीहरूले महाधिवेशन ढिल्याएर नेतृत्व फेरबदलको बाटो रोक्ने देउवा पक्षको प्रयास असफल बनाउने कोसिसमा निरन्तर लागिरहेका छन् ।
देउवाको रणनीतिको पहिलो चरण भने पहिले नै सफल भइसकेको छ । निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता गराउन अन्तिम समयसम्म उनले महाधिवेशनको मिति टुंगो लगाउन चाहेनन् । जसका कारण सभापतिको रूपमा देउवाकै हस्ताक्षरमा निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता भयो । यो घटनाले अब कांग्रेस चुनावमा देउवाकै नेतृत्वमा सहभागी हुने मार्ग एकदमै स्पष्ट बनाइदिएको छ । एकपटक दल दर्ता भइसकेपछि महाधिवेशनका मागहरू व्यवहारिक रूपमा कमजोर पर्ने भएकाले देउवाको रणनीति प्रभावकारी भएको देखिन्छ ।
यसबीच उठेका प्रश्नहरूको जवाफ दिँदै महामन्त्री गगन थापाले भने निर्वाचनभन्दा अघि नै महाधिवेशन सकिने दाबी गरेका छन् । उनका अनुसार महाधिवेशन सम्पन्न भएपछि नयाँ सभापतिको जिम्मेवारीमा बसेको नेतृत्वले निर्वाचन आयोगमा दल पुनःदर्ता गराएर प्रक्रिया सच्याइने बताउँछन् । तर, धेरैले देउवाले महाधिवेशन चुनावअघि हुने सम्भावना कमजोर रहेको आँकलन गरिरहेका छन् ।
यस्तो अवस्थामा कांग्रेसभित्र पुनः एकपटक शक्ति–राजनीति, नेतृत्व संक्रमण र आन्तरिक लोकतन्त्रबारे गम्भीर बहस सुरु भएको छ । एकातिर युवा पुस्ताले तत्कालीन विद्रोहमार्फत ल्याएको परिवर्तनको आशा शिथिल बन्दै गएको छ भने अर्काेतिर पुरानो नेतृत्व फेरि एकपटक नियन्त्रण कायम राखेर चुनावी राजनीति सञ्चालन गर्ने तयारीमा छ । यसले कांग्रेसमा नेतृत्व हस्तान्तरणको बहस केही समयका लागि रोकिए पनि आन्तरिक असन्तोष भने अब फैलिँदै जाने अनुमान गरिएको छ ।
क्याटेगोरी : राजनीति
थप समाचार
धेरै पढिएका
प्रतिक्रिया